Οι Ρούνικες Επιγραφές

Μια κουλτούρα όπου η γραφή είναι σπάνια, μπορεί δικαιολογημένα να φαίνεται μαγική. Ακόμα και συνηθισμένα κείμενα μοιάζουν να κρύβουν παράξενη δύναμη, και δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση, όταν άνθρωποι που αναζητούν μαγικά όπλα και μαγική προ­στασία, καταφεύγουν στο γραπτό λόγο. Ο Άγγλος χρονικογράφος Μπέντε (περίπου 673-735) κάνει λόγο για κάποιο Νορθουμβριανό αιχμάλωτο του οποίου ο αδελφός, νομίζοντάς τον νεκρό, έκανε δεήσεις για την ψυχή του. Σαν από θαύμα, οι προσευχές του αδελ­φού χαλάρωσαν τα δεσμά του αιχμαλώτου και τον ελευθέρωσαν. Οι δεσμοφύλακές του, γεμάτοι απορία για το παράξενο αυτό γεγο­νός, ζητούσαν να μάθουν αν είχε μαζί του κάποιο μαγικό κείμενο. Γι' αυτούς, η μαγεία είχε άμεση σχέση με τη γραφή.

Αυτή η αντίληψη φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στη χρήση των ρούνων, του αλφαβήτου που επινόησαν οι Νορς της Σκανδινα­βίας και της Ισλανδίας. Οι αρχαιότερες ρουνικές επιγραφές που γνωρίζουμε είναι από τον τρίτο αιώνα μ.Χ. Το ρουνικό αλφάβητο ήταν γνωστό και σε άλλα γερμανικά φύλα από αρκετά νωρίς, αλ­λά οι Νορς ήταν αυτοί που το διατήρησαν και το χρησιμοποίησαν περισσότερο στο Μεσαίωνα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν οι επι­γραφές θεωρούνταν εξ αρχής μαγικές, αλλά δεν υπάρχει αμφιβο­λία ότι πολύ γρήγορα απέκτησαν μαγικές προεκτάσεις. Στις ιστο­ρίες των Νορς διαβάζουμε για ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν τις ρουνικές επιγραφές σε κάθε είδους μάγια: για να νικήσουν στον πόλεμο, να ανιχνεύσουν ένα δηλητήριο και να ανοίξουν στη μέση ένα κέρας που χρησίμευε σαν ποτήρι και περιείχε ένα δηλητηριώδες ποτό, για να εξασφαλίσουν τη γονιμότητα ή να κερδί­σουν τον έρωτα ενός άντρα ή μιας γυναίκας, ακόμα και για να επηρεάσουν τον καιρό. Μια πηγή αναφέρεται σε επιγραφές που είχαν τη δύναμη να ζωντανέψουν το πτώμα ενός κρεμασμένου, Από τη Σάγκα του Ίγκιλ μαθαίνουμε για μια επιγραφή που χαρά­χτηκε σε κόκαλο φάλαινας με σκοπό να βοηθήσει στη θεραπεία μιας άρρωστης γυναίκας. Αλίμονο, όμως, οι ρούνοι που χρησιμο­ποιήθηκαν δεν ήταν κατάλληλοι, και όταν το ανακαλύπτει ο Έτζιλ παρατηρεί σαρδονικά πως "όσοι δε γνωρίζουν τα σύμβολά τους δε θα 'πρεπε να ανακατεύονται με αυτά τα πράγματα". Στη συνέ­χεια χαράζει τα σωστά σύμβολα πάνω στο κόκαλο και η γυναίκα αμέσως συνέρχεται.

Διάφορα αντικείμενα με ρουνικές επιγραφές έχουν βρεθεί στη Σκανδιναβία, Ισλανδία και στην περιοχή της Αγγλίας που κατέλα­βαν οι Δανοί. Δεν είναι πάντοτε δυνατό να αποδώσουμε μαγικό νόημα σ' αυτά τα σύμβολα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η πρόθεση είναι ξεκάθαρη. Ένα φυλαχτά του έκτου αιώνα που ανα­καλύφθηκε στο Λίντχολμ της Σουηδίας και είναι φτιαγμένο από κόκαλο ψαριού, φέρει εκτός από το όνομα του θεού Τιρ συνδυα­σμούς ρούνων που πιθανότατα δεν έχουν συνηθισμένο νόημα, αλλά αποσκοπούν στην έκφραση κάποιας μαγικής δύναμης. Σ' ένα τμήμα αυτής της επιγραφής, για παράδειγμα, διαβάζου­με "ααααααααΡΡννν" — φαίνεται πως τέτοιες επαναλήψεις μαγι­κών ρούνων ήταν κάτι συνηθισμένο. Παρόμοιες επιγραφές συνα­ντούμε σε χώρους ταφής σαν προστατευτικά φυλαχτά: χαράζο­νταν σε πέτρες που βρίσκονταν μέσα ή κοντά σε τάφους, για να κρατήσουν μακριά τις δυνάμεις του κακού ή για να εμποδίσουν το νεκρό να εγκαταλείψει τον τάφο και να περιφέρεται στον κόσμο.