Η πεποίθηση ότι η ζωή είναι ένα ταξίδι έχει το ισοδύναμό της στις πεποιθήσεις των Ελλήνων. Έτσι και ο θάνατος είναι ένα ταξίδι στον Κάτω Κόσμο...
Κατά μια αρχαιότατη δοξασία, ο Κάτω Κόσμος βρισκόταν πέραν του Ωκεανού που έζωνε τη γη, περνώντας σαν τον Οδυσσέα από τη σκοτεινή χώρα των Κιμμερίων. Η πιο διαδεδομένη αντίληψη ήθελε την ψυχή του νεκρού να περνάει τρεις ποτάμιες διόδους, τον Αχέροντα, τον Κώκυτο, τον Πυριφλεγέθοντα και να διασχίζει με τη βάρκα την Αχερουσία Λίμνη, αφού τα νερά, υπογραμμίζει ο αρχαιολόγος και ερευνητής των προϊστορικών θρησκειών Χρήστος Μπουλώτης, σε κάθε σπήλαιο, λίμνη, πηγάδι, ποτάμι -δυνητικά- επικοινωνούν και οδηγούν στον Κάτω Κόσμο. Όμως σύμφωνα με μιαν «Ιερή Τοπογραφία», υπήρχαν κάποια περάσματα αναγνωρισμένα απ'' όλους τους Έλληνες: οι πύλες του αδη.
Ο Ηρακλής για να φθάσει στον Κάτω Κόσμο και να συλλάβει τον Κέρβερο, χρησιμοποίησε την πύλη του Ταινάρου, ενώ και το βαθύ άνοιγμα, όπου έπεφταν τα Ύδατα της Στυγός, εθεωρείτο ότι οδηγεί στον αδη. Όμως η κατ'' εξοχήν πύλη του Κάτω Κόσμου ήταν ο Αχέρων ποταμός και σύνορά του το τέλμα της αποξηραμένης σήμερα Αχερουσίας Λίμνης στη Θεσπρωτία, όπου λειτουργούσε και το Νεκρομαντείο της Εφύρας. Εδώ και ο βαρκάρης Χάρων, ο οποίος ζητούσε τον οβολό του νεκρού για να τον οδηγήσει στο βασίλειο του αδη. αλλη πύλη του αδη βρισκόταν στο Ιερό της Χθονίας στην Ερμιόνη. Έξω από τη Νεάπολη της Ιταλίας υπήρχε το Σπήλαιο του Κυνός, ενώ Αχερουσία υπήρχε και στην Ποντοηράκλεια, όπως επίσης σπουδαίο Νεκρομαντείο λειτουργούσε και στην Κύμη και την Αβέρνη της Καμπανίας.
Χρειάσθηκε η ανέγερση μουσείου για τη στέγαση του μεγάλου πλήθους των ευρημάτων του περίφημου νεολιθικού σπηλαίου της Αλεπότρυπας Διρού
Φθάνοντας στον Κάτω Κόσμο, η ψυχή διέσχιζε το λιβάδι των ασφοδέλων και ξεχνούσε τα πάντα. Σύμφωνα με την αντίληψη των Ελλήνων, το βασίλειο του αδη ήταν ένας τόπος σκοτεινός όπου κυβερνούσε ο θεός αδης, αδελφός του Δία και του Ποσειδώνα, με τη σύζυγό του Περσεφόνη και δίκαζε τις ψυχές των νεκρών με τη βοήθεια τριών δικαστών, του Μίνωος, του Αιακού και του Ραδαμάνθυος. Οι φοβερές Ερινύες και οι τερατώδεις Κήρες τιμωρούσαν τους νεκρούς. Στον Κάτω Κόσμο υπήρχε η Κόλαση, ο Τάρταρος, υπήρχε και ο Παράδεισος των εκλεκτών, τα Ηλύσια Πεδία και η γη των Μακάρων, αλλά για το κυρίως σώμα των ψυχών υπήρχε η αντίληψη ότι περιπλανώνται σαν σκιές στους λειμώνες με τους ασφόδελους.
Με το αίμα των ζώων που θυσίαζαν οι ζωντανοί μπορούσαν ν'' ανακτήσουν ξανά τη φωνή και να μιλήσουν αποκαλύπτοντας αυτά που δεν γνώριζαν οι ζώντες.
Ας σημειώσουμε ότι οι αντιλήψεις και οι λατρείες των αρχαίων Ελλήνων για την ψυχή και τη συνείδηση διαμορφώθηκαν σταδιακά με το πέρασμα των αιώνων, αλλά δεν υπήρχε μια ενιαία επίσημη άποψη, όπως υπάρχει στον χριστιανισμό. Υπήρχε μια λαϊκή λατρεία, όπως αναπτύχθηκαν και μυστικιστικές θεωρίες - ορφικοί και πυθαγόρειοι - για την τύχη και την εξέλιξη της ψυχής μετά θάνατον. Το βασικό γνώρισμα όμως είναι ότι οι Έλληνες πίστευαν σε μια μορφή ύπαρξης της ψυχής μετά θάνατον και όχι στη μετενσάρκωση, και ο παράδεισός τους δεν βρισκόταν στον ουρανό, αλλά κάτω από τη γη.
Ένας μεγάλος σεισμός το 3200 π.Χ. έφραξε για 5.000 χρόνια την είσοδο του σπηλαίου της Αλεπότρυπας στη Μάνη, και μέσα του ανθρώπους που παγιδεύτηκαν και πέθαναν από ασιτία. Το 1958, δύο σπηλαιολόγοι, το ζεύγος Πετροχείλου, ανακάλυψαν ξανά το σπήλαιο, διαπίστωσαν τον βασικό λόγο κατοίκησής του, την ύπαρξη πόσιμου νερού, αλλά βρήκαν και μια τεράστια αίθουσα λιμνών.
Σειρά είχε η αρχαιολογική εξερεύνηση, που διαπίστωσε ότι επί 25 αιώνες το σπήλαιο της Αλεπότρυπας παρείχε στον νεολιθικό άνθρωπο του Διρού καταφύγιο, κατοικία, εργαστήριο και αποθήκη αγαθών, νεκροταφείο, αλλά όπως υπογραμμίζει ο δρ Παπαθανασόπουλος αποτελούσε και τόπο λατρείας, που συνδέεται άμεσα με την πρακτική των ταφικών εθίμων.
Τρία είδη ταφής συναντώνται στην Αλεπότρυπα: η πρωτογενής, η ανακομιδή αλλά και η καύση των νεκρών, που γινόταν σε κόγχες, σε ένα ειδικό χώρο του σπηλαίου, έναν κεντρικό διάδρομο ακριβώς στην είσοδο της τεράστιας αίιθουσας των λιμνών. Ένα εντυπωσιακό πλήθος χιλίων σπασμένων αγγείων βρέθηκε σε αναρίθμητα θραύσματα μέσα στο παχύ στρώμα της καύσης. Η ανάλυση στον Δημόκριτο έδειξε ότι η τεφρώδης επίχωση, δεν αποκλείεται να προερχόταν από την καύση ρητινούχων ξύλων και αρωματικών θάμνων. Στο ίδιο στρώμα βρέθηκαν και καμένα οστά, ενώ όλα δείχνουν ότι η καύση των νεκρών γινόταν απευθείας στο σταλαγμιτικό δάπεδο, χωρίς μέριμνα για την τοποθέτηση της στάχτης του νεκρού σε τεφροδόχα αγγεία. Τα αγγεία που βρέθηκαν ήταν εξαιρετικής ποιότητας, πολλά από αυτά ήταν εισηγμένα και πολύ καλύτερα απ'' αυτά που χρησιμοποιούσαν οι νεολιθικοί άνθρωποι του σπηλαίου στην καθημερινή ζωή τους, και ήταν φανερό ότι κάποιος τα είχε πετάξει με ορμή στον τόπο της καύσης.
Η λατρεία των οικείων νεκρών στην Αλεπότρυπα σχετίζεται με τη χθόνια θεότητα που προστάτευε τον Κάτω Κόσμο των νεκρών και ταυτόχρονα εξασφάλιζε από τη γη το πόσιμο νερό. Ποιος άλλος θεός, αν όχι ο χθόνιος, αρχέγονος θεός προστάτης των πηγών, λιμνών, ποταμών, Ποσειδώνας; «Ο θάνατος στάθηκε το πρώτο και κυρίαρχο μυστήριο, το οποίο μαζί με την ανάμνηση και τη σφοδρή επιθυμία συνάντησης με τον θανόντα, οδήγησαν στην ιδέα του μεταφυσικού, της ζωής σ'' έναν άλλο κόσμο», σημειώνει ο κ. Παπαθανασόπουλος.
Δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα, τον 8ο αι π.Χ., σε μια μικρή σπηλιά στην άκρη του Ταινάρου, στον αρμό των Ασωμάτων, οι παλιοί κάτοικοι της Λακωνίας, που είχαν εν τω μεταξύ καταφύγει στην Αρκαδία για ν'' αποφύγουν τους Δωριείς, ίδρυσαν τον ναό του Ποσειδώνα και μετέθεσαν στη σπηλιά την είσοδο του Κάτω Κόσμου, μια πίστη που μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά.
alito team
