Πνευματισμός (ή μεντιουμισμός):
πνευματικό κίνημα «αποκαλύψεων» που συνίσταται στην επικοινωνία των
ανθρώπων με «πνεύματα», τα οποία υποτίθεται ότι είναι ψυχές
προ-αποθανόντων ανθρώπων, επιτυγχάνεται δε η επικοινωνία αυτή μέσῳ
ειδικευμένων προς τούτο «διαμέσων» ή «μεσαζόντων» (τα γνωστά “medium”).
Προσεκτικότερη μελέτη της διδασκαλίας του Πνευματισμού αποδεικνύει, ότι πέραν μιας απλής φιλοσοφικής και ηθικής διδασκαλίας, η οποία βασίζεται στην «παραφυσική» ή «ψυχική» δραστηριότητα και τις αποκαλύψεις και διδασκαλίες «πνευμάτων», ο Πνευματισμός είναι ουσιαστικώς πίστη, «αποκάλυψη» και θρησκεία, αναγόμενη έως τα αρχαία ειδωλολατρικά μαντεία, πίστη συγγενής της μαγείας και της νεκυομαντείας (νεκρομαντείας).
Προσεκτικότερη μελέτη της διδασκαλίας του Πνευματισμού αποδεικνύει, ότι πέραν μιας απλής φιλοσοφικής και ηθικής διδασκαλίας, η οποία βασίζεται στην «παραφυσική» ή «ψυχική» δραστηριότητα και τις αποκαλύψεις και διδασκαλίες «πνευμάτων», ο Πνευματισμός είναι ουσιαστικώς πίστη, «αποκάλυψη» και θρησκεία, αναγόμενη έως τα αρχαία ειδωλολατρικά μαντεία, πίστη συγγενής της μαγείας και της νεκυομαντείας (νεκρομαντείας).
Ο νεότερος Πνευματισμός αναπτύχθηκε από το β΄ ήμισυ του 19ου
αι. και εξής, πρώτα μέν στίς Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, απ’ όπου
σύντομα διαδόθηκε παντού (Σκωτία και Αγγλία, Γερμανία, Ρωσία, Γαλλία,
Ιταλία κ.α.). Το έναυσμα για τη διάδοσή του δόθηκε από τις εμπειρίες της
δραστηριότητος «πνευμάτων» που «έπαιζαν» με τις τρεις νεαρές θυγατέρες
της αμερικανικής οικογενείας Φόξ στην οικία τους, στο Hydesville του
Wayne N.Y. (1847 και εξής).
Σταδιακώς
ο πνευματισμός εξελίχθηκε σε θρησκεία με τη δική της θεολογία,
ανθρωπολογία και ηθική, βάσει των διδασκαλιών των δήθεν «πνευμάτων», οι
οποίες διδασκαλίες απέχουν βεβαίως έτη φωτός από την εν Χριστώ
αποκεκαλυμμένη Αλήθεια του Θεού στην Εκκλησία. Μεταξύ των διδασκαλιών
αυτών είναι χαρακτηριστική η «συναιωνιότης» του Θεού και της ύλης (δηλ. η ύλη δεν δημιουργήθηκε από τον Θεό, αλλά υπήρχε πάντοτε μαζί Του), ο πανθεϊσμός (ο άνθρωπος ή και η ύλη είναι τμήμα της ουσίας του Θεού), η υιοθέτηση της μετενσαρκώσεως, ο εξελικτισμός (“evolutionism”), η δήθεν παρουσία στον κόσμο ενός «παγκοσμίου ρεύματος» (ενός στοιχείου ανάμεσα στο πνεύμα και την ύλη), το οποίο στον άνθρωπο γίνεται «περίπνευμα» (όπως η «αύρα»)
ή λαμβάνει γενικώς και άλλες μορφές (ηλεκτρικό και μαγνητικό ρεύμα,
αιθέριο σώμα, ζωϊκό ρεύμα, «ψυχή του κόσμου») κ.ά. Επισημότατοι
κήρυκες και απόστολοι του πνευματισμού υπήρξαν ο Allan Cardec (ψευδώνυμο
του ιατρού Λέοντος Rivail), ο Léon Denis, ο Cesare Lombroso κ.ά. από δε
τους Έλληνες οι Β. Τσινούκας, Α. Τανάγρας, Κ. Δημαράτος, Αρ.
Παπασταύρου κ.ά.
Ο
Πνευματισμός χρησιμοποιεί μεταξύ άλλων και τον υπνωτισμό («μεσμερισμό»)
του «διαμέσου» για να ομιλήσουν μέσῳ αυτού τα «πνεύματα».
Είναι φοβερές οι καταγραφές των φαινομένων τα οποία λαμβάνουν χώρα κατά τις επικλήσεις των «πνευμάτων» από τα μέντιουμ, φαινόμενα τα οποία η Εκκλησία αρχήθεν γνωρίζει πάρα πολύ καλώς, από τους αρχαίους ακόμη Βίους και τα συγγράμματα των Αγίων Πατέρων, ως δαιμονικά, μαγικά και άκρως επικίνδυνα (μετακινήσεις αντικειμένων, μεταβολή βάρους και θερμοκρασίας των αντικειμένων και ανύψωσή τους, μουσική και κρότοι από το πουθενά, στοιχειωμένοι τόποι, τυπτολογία, πνευματογραφία, πνευματοφωνία, ψυχογραφία, ψυχομετρία, υλοποιήσεις, τηλεπάθεια, πυροβασία κ.ά.).
Είναι φοβερές οι καταγραφές των φαινομένων τα οποία λαμβάνουν χώρα κατά τις επικλήσεις των «πνευμάτων» από τα μέντιουμ, φαινόμενα τα οποία η Εκκλησία αρχήθεν γνωρίζει πάρα πολύ καλώς, από τους αρχαίους ακόμη Βίους και τα συγγράμματα των Αγίων Πατέρων, ως δαιμονικά, μαγικά και άκρως επικίνδυνα (μετακινήσεις αντικειμένων, μεταβολή βάρους και θερμοκρασίας των αντικειμένων και ανύψωσή τους, μουσική και κρότοι από το πουθενά, στοιχειωμένοι τόποι, τυπτολογία, πνευματογραφία, πνευματοφωνία, ψυχογραφία, ψυχομετρία, υλοποιήσεις, τηλεπάθεια, πυροβασία κ.ά.).
Τέτοια
δαιμονικά φαινόμενα παρατηρούνται επακριβώς, και όχι τυχαία, και στις
συναντήσεις ανθρώπων με τα όντα τα οποία οι νεοεποχίτες και ουφολάτρες
θεωρούν «εξωγήινα» (U.F.O. – ελλ. ΑΤΙΑ). Τα φαινόμενα αυτά έχει
επακριβώς εκθέσει ως δαιμονικά και ο μακαριστός Γέρων Σεραφείμ Ρόουζ στο
σπουδαίο σύγγραμμα «Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος», δείγμα δε τέτοιων φαινομένων καταγράφεται και στο υπέρ των U.F.O. φίλμ του Steven Spielberg «Στενές επαφές τρίτου τύπου» (1979).
Ευρεία διάδοση του Πνευματισμού στις «μάζες» του δυτικού κόσμου
επιτεύχθηκε με τη εξάπλωση των πινάκων «Ουΐγια» (“Ouija boards”) μέσῳ
των οποίων ο χρήστης επιτυγχάνει την απάντηση των «πνευμάτων» πάνω σε
ειδικό αλφαβητικό πίνακα απαντήσεων (μορφή της «αλφαβητικής
τυπτολογίας»).
Ο ίδιος ο Allan Cardec επισημαίνει τον κίνδυνο να γίνει ο «διάμεσος» (το μέντιουμ) θύμα «κακεντρεχών πνευμάτων» και
να δαιμονισθεί· η δαιμονοληξία αυτή – κατά τον Cardec – είναι φαινόμενο
συχνό στα medium και μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ (1) απλής
δαιμονοπληξίας (“obsession”), (2) παράνοιας (“fascination”) και (3)
υποδουλώσεως.
Υπάρχει ισχυρή σύνδεση του πνευματισμού κυρίως με τη Θεοσοφία,
αλλά και (ανεπισήμως) με τη Μασονία, βάσει της κοινής αναγωγής τους
στην «αρχαία σοφία» των παλαιών «εξελιγμένων πνευμάτων» - τα οποία οι
Θεοσοφιστές και μερικοί από τους Μασόνους καλούν προς ακρόαση σε
πνευματιστικές συνεδριάσεις (τεκμηριωμένα αυτό συμβαίνει στη Ροδοσταυρική Μασονία, των “Rosicrucians”).
Η σύνδεση αυτή επεκτείνεται και στο σχετικισμό των τριών τούτων
θρησκειών, σχετικισμό θεολογικό, ηθικό κ.λπ., ο οποίος συνίσταται στο
ότι δεν υπάρχει αποκεκαλυμμένη από το Θεό αναλλοίωτη Αλήθεια, αλλά όλες
οι αξίες θεολογικές, ηθικές κ.ο.κ. είναι σχετικού κύρους και επιδεκτικές
εξαντλητικής ερεύνης, αλλαγών και προσθαφαιρέσεων.
Ο πνευματιστής Léon Denis έγραφε χαρακτηριστικώς προ πολλών δεκαετιών στο βιβλίο του «Après la mort» : «Αλλ΄
ήδη φθάσαμε σε μια ώρα της ιστορίας, στην οποία οι γηρασμένες θρησκείες
καταρρίπτονται από τις ίδιες τις βάσεις τους και ετοιμάζεται μια
ανακαίνιση φιλοσοφική και κοινωνική [...] Η σωτηρία, το φως, η ανόρθωση
δεν θα προέλθουν από την Εκκλησία. Είναι ανίσχυρη αυτή να αναγεννήσει το
ανθρώπινο πνεύμα [...] Η διδασκαλία την οποία μάς
δίνουν οι νεκροί τείνει να συνδιαλλάξει όλα τα συστήματα τα εχθρικά, και
από την τέφρα του παρελθόντος θα αναπηδήσει μια νέα φλόγα. Στη
φιλοσοφία των πνευμάτων ανευρίσκουμε πάλι τη διδασκαλία την κεκρυμμένη, η
οποία περιλαμβάνει όλες τις εποχές».