Προχθές, έμαθα πράγματα που δεν τα
ήξερα για τον μάντη Τειρεσία. Κατά τον Ησίοδο**, ο Τειρεσίας, γιός του
Ευήρους, γεννήθηκε αγόρι, δηλαδή παιδί με αρσενικά γεννητικά
χαρακτηριστικά.
Κάποτε σε ένα βουνό της Αρκαδίας, είδε
δυό φίδια στο ζευγάρωμά τους. Τρόμαξε και αντιδρώντας τα χτύπησε
τραυματίζοντας το ένα. Την ίδια στιγμή ο Τειρεσίας έγινε γυναίκα και
άρχισε να σχετίζεται σεξουαλικά με άνδρες. Τα φίδια κατά τη μυθολογία,
είναι ιερά ζώα της θεάς Γαίας και φρουροί των πρωταρχικών της δυνάμεων.
Συνδέονται όμως και με τον θεό Απόλλωνα. Γι΄ αυτό και ο Τειρεσίας,
θέλοντας να αντιμετωπίσει αυτή την αλλαγή το φύλου, η οποία δεν του
ήταν άλλωστε αρεστή, κατέφυγε στη βοήθεια του Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας τον
συμβούλευσε, ότι αν ξανάβλεπε τα ίδια φίδια να ζευγαρώνουν και πλήγωνε
το άλλο, θα ξαναγύριζε στον πρωτινό εαυτό του. Από τότε, ο Τειρεσίας
επιζητούσε να βρει την ευκαιρία να συναντήσει τα εν λόγω φίδια σε
κατάσταση περίσφιξης και οργασμού. Τελικά τα βρήκε, έκανε αυτό που του
είπε ο θεός και επανήλθε στην παλιά του φύση. Έτσι κυλούσε η ζωή,
μέχρι την ημέρα εκείνη, που ο Δίας φιλονίκησε με την Ήρα,
υποστηρίζοντας ότι κατά την συνουσία, η γυναίκα νιώθει μεγαλύτερη ηδονή
στον έρωτα, από τον άνδρα. Η Ήρα όμως είχε αντίθετη άποψη. Κάλεσαν τότε
λοιπόν τον Τειρεσία, τον Τειρεσία που είχε βιώσει την φύση του άνδρα
αλλά και της γυναίκας, να τους λύσει το πρόβλημα. Ο Τειρεσίας σκέφτηκε,
κούνησε το κεφάλι του και αποφάνθηκε: «’Αν η ηδονή έχει δέκα μέρη, ο
άνδρας απολαμβάνει μόνο το ένα και η γυναίκα τα εννιά». Στη ρήση του
αυτή, η Ήρα εξοργίστηκε και στην έξαψη του μένους της, τον τύφλωσε
,καταδικάζοντας τον κριτή της, σε αιώνια νύχτα. Ο Δίας μπροστά σ’ αυτή
την απρόσμενη εξέλιξη, αισθάνθηκε μεγάλη ενοχή και θέλησε να
επανορθώσει. Οι θεοί κατά τον Οβίδιο, δεν έχουν το δικαίωμα να ακυρώσουν
το έργο άλλου θεού. Γι΄ αυτό ο Δίας, για να απαλύνει τον πόνο του, του
χάρισε το δώρο της μαντικής ικανότητας, δηλαδή να γνωρίζει και να
προβλέπει το μέλλον για επτά γενεές.
Ο Τειρεσίας αρχικά τιμωρήθηκε και έγινε
γυναίκα, γιατί επιτέθηκε και έβλαψε το θηλυκό. Και από εκείνη τη στιγμή
άρχισε η περιπέτεια της δυστυχίας του.
Κατά τον Καλλίμαχο, υπάρχει και άλλη
εκδοχή το μύθου της τύφλωσης: Ο Τειρεσίας τυφλώνεται από την Αθηνά,
γιατί την είδε να λούζεται γυμνή.
«Ο Τειρεσίας που μόλις είχε αρχίσει να
βγάζει γένι, μόνος με τα σκυλιά στον ιερό χώρο (του Ελικώνα) περπατούσε/
Διψασμένος πολύ, πλησίασε στης κρήνης τα νερά ο δυστυχής / και άθελά
του είδε πράγματα που θεμιτά δεν είχε ./ ..και τότε του παιδιού, του
άρπαξε τα μάτια η νύχτα/… Κακόμοιρο τέκνο, / τα στήθη είδες της Αθηνάς
και τις λαγόνες / μα τον ήλιο ξανά, δεν πρόκειται να δείς ».
(Καλλίμαχος: Ύμνος, 5 .’’Εις τα Λουτρά της Παλλάδος’’).
Η Αθηνά στη συνέχεια, μέσα στη γυναικεία
της ευαισθησία κάμπτεται από τις ικεσίες της φίλης της Χαρικλώς, της
μητέρας του Τειρεσία. Αλλά: «όποιος δει κάποιον από τους αθανάτους,
χωρίς ο θεός / να θέλει, ως πληρωμή μέγα κακό παθαίνει».
Η θεά δεν μπορεί να αλλάξει τον θεϊκό
νόμο, μα σε αντιστάθμισμα της τιμωρίας, του δίνει τη μαντική δύναμη, τη
μακροζωΐα, αλλά και την ικανότητα να διατηρήσει μετά θάνατον το μυαλό
και τη λογική, μαζί με ένα ραβδί για να μπορεί να βαδίζει.
«Μάντη θα τον κάνω, διάσημο στις
μετέπειτα γενεές. Για τα πουλιά θα ξέρει, ποιο ευοίωνο είναι / ποιά
χωρίς νόημα πετούν και ποιών το πέταγμα κακότυχο είναι».
Μαντική, ήτοι “πνευματική” όραση σε
αντιστάθμισμα της τύφλωσης στο επίπεδο του σώματος, με βάση την
ορνιθομαντεία, δηλαδή την παρατήρηση της πτήσης των πουλιών,
Μακροβιότητα, σε χρόνο επτά γενεών. Εδώ αναφέρεται στις επτά γενιές του βασιλικού οίκου της Θήβας:
Τώρα τι σχέση έχει ο Τειρεσίας με τη
Θήβα; Μα είναι γιός του Ευήρους· ο Ευήρης, γιός του Ουδαίου, ενός από
τους πέντε Σπαρτούς. Οι Σπαρτοί φύτρωσαν από τα δόντια του φιδιού τα
οποία έσπειρε ο Κάδμος, όταν ίδρυσε τη Θήβα. Να λοιπόν πως βγαίνει,
ότι ο Τειρεσίας ήταν γνήσιος Θηβαίος.
Ανακεφαλαιώνοντας, λέγω πως ο Τειρεσίας,
γνωστός από το έπος και την τραγωδία, ήταν ο τυφλός Θηβαίος μάντης, που
συνδέεται με το γένος των Λαβδακιδών.
Στις τραγωδίες του Σοφοκλή, κάνει τον
Οιδίποδα και τον Κρέοντα να καταλάβουν πως ο άνθρωπος σέρνεται από τη
μοίρα του. Στην “Οδύσσεια” και συγκεκριμένα στη Νέκυια, κατεβαίνοντας με
το χρυσό ραβδί του στον Άδη, συμβουλεύει τον Οδυσσέα, πώς θα μπορέσει
να γυρίσει στην Ιθάκη. Πέθανε κοντά στην πηγή Τυρφούσα, στην περιοχή
της Αλιάρτου Βοιωτίας, όταν ήπιε παγωμένο νερό.
Ο Τειρεσίας δημιουργεί δεσμό ανάμεσα
στον κόσμο των θεών και των ανθρώπων, ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν
και το μέλλον. Προικισμένος, βιώνει την ανδρική και τη γυναικεία φύση.
Είναι ο μόνος νεκρός που αποτελεί “αμένημον κάρηνον”, είναι δηλαδή,
χωρίς αδύναμο κεφάλι. Είναι αυτός που τιμωρήθηκε, γιατί είπε και έκανε
πράγματα απαγορευμένα από τους θεούς, γιατί έφερε στους ανθρώπους,
πράγματα που δεν έπρεπε να μάθουν, δεν έπρεπε να ξέρουν.
Δυστυχώς ο Τειρεσίας δεν ζει σήμερα, για
να μπορέσει να μας κάνει κοινωνούς εκείνου του εσκεμμένα απόκρυφου
περιεχομένου, “χριστιανικού” Μνημονίου του Δ.Ν.Τ.: δηλαδή επιτέλους να
μάθομε τι προετοιμάζει για εμάς τους Έλληνες το μέλλον, πως τα ζωντανά
ηγετικά μας κεφάλια κάποτε θα πάψουν να αποτελούν ένα “αμένημον
κάρηνον”.
«Ένα ερώτημα στα χείλη μου φωλιάζει /
πώς τραγούδι να βρεθεί τη σιωπή να σαβανώσει».*
.jpg)
