Η σελήνη
Αυτή η μεταβολή που διαρκεί λίγο περισσότερο από μια ημέρα είναι το γνωστό φαινόμενο της πλημμυρίδας και της άμπωτης, όπου όταν η στάθμη των υδάτων ανεβαίνει έχουμε πλημμυρίδα ενώ όταν κατεβαίνει έχουμε άμπωτη. Το συνολικό φαινόμενο ονομάζεται παλίρροια και οφείλεται στην έλξη που ασκεί η Σελήνη στα διαφορετικά σημεία της γήινης επιφάνειας.
Η ένταση της έλξης της Σελήνης πάνω στα διάφορα σημεία της γήινης επιφάνειας δεν είναι η ίδια, αλλά αντιστρόφως ανάλογη της απόστασης των συγκεκριμένων σημείων από το κέντρο της Σελήνης. Αυτό το γεγονός έχει ως αποτέλεσμα, την ανύψωση της στάθμης των υδάτων, στη διεύθυνση που συνδέει τη Γη με τη Σελήνη και τη βύθισή τους, στις περιοχές της γήινης επιφάνειας που βρίσκονται σε διευθύνσεις κάθετες προς την προηγούμενη.
Η εξήγηση του φαινομένου των παλιρροιών δόθηκε για πρώτη φορά από το Νεύτωνα, ο οποίος σημείωσε και τη συνεισφορά των ηλιακών παρέλξεων (30%) στη δημιουργία του φαινομένου. Η ένταση του φαινομένου της παλίρροιας είναι μεγαλύτερη κατά τη διάρκεια των συζυγιών, όταν προστίθεται η έλξη του Ήλιου και μικρότερη κατά τη περίοδο των τετραγωνισμών. Βέβαια, η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας εξαρτάται και από άλλους παράγοντες όπως τη διαμόρφωση των ακτών, την ένταση των ανέμων και την ατμοσφαιρική πίεση.
Σε ορισμένα μέρη στο κόσμο και ειδικότερα σε στενούς κόλπους, όπως είναι ο κόλπος Fundy στον Καναδά, η ανύψωση της στάθμης του νερού μπορεί να φτάσει και τα 15 μέτρα ενώ στις ανοιχτές θάλασσες το φαινόμενο περιορίζεται αισθητά, αφού η στάθμη των υδάτων μόλις που φθάνει το ένα μέτρο.
Ο πορθμός του Ευρίπου στη Χαλκίδα
Τα παλιρροϊκά φαινόμενα, που παρατηρούνται στον πορθμό του Ευρίπου στη Χαλκίδα, έχουν απασχολήσει για χρόνια τους επιστήμονες. Το στενό του Ευρίπου στη Χαλκίδα, είναι μια θαλάσσια λωρίδα πλάτους περίπου 40 μ., που χωρίζει την Εύβοια από τη Βοιωτία.
Κατά μήκος του στενού, εμφανίζεται ένα ρεύμα το οποίο έχει ταχύτητα που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 9 μίλια την ώρα. Η διάρκεια αυτού του ρεύματος σε κανονικές περιπτώσεις συνήθως ξεπερνάει τις 6 ώρες. Μόλις συμπληρωθούν οι έξι ώρες, συμβαίνει μια ολιγόλεπτη διακοπή και το ρεύμα επαναλαμβάνεται, όμως αυτή τη φορά προς την αντίστροφη κατεύθυνση. Το φαινόμενο αυτό συνεχίζεται κανονικά για 23 με 24 μέρες και παρουσιάζει ένταση που μεταβάλλεται σύμφωνα με τις φάσεις της σελήνης.
Αυτή είναι όμως η φυσιολογική κατάσταση του φαινομένου που παραμένει καθαρά παλιρροϊκής μορφής. Στον πορθμό του Ευρίπου συμβαίνουν και άλλες κινήσεις του ρεύματος, που δεν είναι φυσιολογικές και που προκάλεσαν την απορία στους ερευνητές. Κάποιες φορές μπορεί να μην υπάρξει καμία αναστροφή της κατεύθυνσης του ρεύματος για 24 ολόκληρες ώρες, ενώ άλλες φορές υπάρχει η περίπτωση να συμβεί το ακριβώς αντίθετο και το ρεύμα να αλλάζει κατεύθυνση, όχι μόνο τέσσερις φορές την ημέρα (δηλαδή ανά 6 ώρες) αλλά 14 φορές μέσα στο ίδιο 24ωρο.
Οι ακανόνιστες κινήσεις του ρεύματος, που παρατηρούνται κυρίως τις τελευταίες 5 με 6 μέρες του σεληνιακού μήνα, παρέμειναν για αιώνες ανεξήγητες και μυστηριώδεις. Στην αρχαία εποχή, το παράδοξο αυτό φαινόμενο είχε απασχολήσει τον Αριστοτέλη και τον Ερατοσθένη που προσπάθησαν να το ερμηνεύσουν με τη λογική. Σήμερα, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που προκαλούν τις μυστηριώδεις ανωμαλίες στην κανονικότητα των παλιρροιακών κινήσεων.
Σύμφωνα με τους ερευνητές που μελέτησαν με προσοχή το φαινόμενο, εκτός από τον άνεμο και τα λοιπά συγγενικά φαινόμενα, αποφασιστικό ρόλο στην ιδιαιτερότητα του φαινομένου ασκούν και τα θαλάσσια ρεύματα του Ευβοϊκού κόλπου. Αυτά, τις μέρες που η σελήνη δεν έχει μεγάλη ελκτική δύναμη, μπλέκονται μέσα στο παλιρροϊκό ρεύμα και προκαλούν την μεταβολή του ρυθμού του. Έτσι λοιπόν, έχει παρατηρηθεί ότι άλλοτε μειώνουν την ορμή του ή το εξισορροπούν και άλλοτε το εξαναγκάζουν σε γρήγορη αναστροφή προς την αντίθετη κατεύθυνση.
alitoteam
.jpg)
