Ο τέταρτος κατά σειρά πλανήτης από τον Ήλιο είναι ο Άρης. Γνωστός από την αρχαιότητα για το χαρακτηριστικό κοκκινωπό του χρώμα, πήρε το όνομά του από τον θεό του πολέμου Άρη, ενώ οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τον ονόμαζαν Χερ Ντεσέρ, ο κόκκινος. Οι Ρωμαίοι τον αποκαλούσαν Mars και έδωσαν το όνομα του στον τρίτο μήνα του έτους, τον Μάρτιο.
Είναι ο έβδομος μεγαλύτερος πλανήτης με διάμετρο 6.787 χλμ. και βρίσκεται σε απόσταση 1.52 AU (227.940.000 χλμ.) κατά μέσο όρο από τον Ήλιο. Το ημερονύχτιο στον Άρη διαρκεί 24,62 γήινες ώρες περίπου και συμπληρώνει μια περιστροφή γύρω από τον Ήλιο σε 686,980 γήινες ημέρες.
Ο Άρης είναι ορατός με το γυμνό μάτι σαν ένα κόκκινο λαμπρό αστέρι. Λόγω της αραιής του ατμόσφαιρας, είναι δυνατό να παρατηρήσει κανείς πολλά χαρακτηριστικά της επιφάνειάς του με τηλεσκόπιο. Πιστεύεται πως παλαιότερα ο Άρης πρέπει να έμοιαζε με την Γη, αν και η επιφάνεια του είναι πιο κρύα από όσο θα ήταν της Γης αν βρίσκονταν στην ίδια απόσταση από τον Ήλιο.
Η ατμόσφαιρα του Άρη έχει μόλις το 1 χιλιοστό του νερού που περιέχει η αντίστοιχη ατμόσφαιρα της Γης, αρκεί όμως για τον σχηματισμό νεφών. Έχει παρατηρηθεί σε περιοχές αραιή πρωινή ομίχλη και λεπτά στρώματα πάγου στο έδαφος τον χειμώνα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι στο παρελθόν η ατμόσφαιρα ήταν πυκνότερη και πιθανώς να υπήρχε περισσότερο νερό. Σχηματισμοί στην επιφάνεια που θυμίζουν ακτογραμμές, κοίτες ποταμιών και νησιά υποδηλώνουν ότι κάποτε υπήρχε νερό στην επιφάνεια του πλανήτη.
Η τροχιά του Άρη είναι σημαντικά ελλειπτική και συνεπάγεται μεγάλες διαφορές στη θερμοκρασία του, κατά το αφήλιο και το περιήλιο, επηρεάζοντας το κλίμα του Άρη. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του είναι -63°C, με ελάχιστο τους -140°C στους πόλους τον χειμώνα και μέγιστο τους 20°C. στην επιφάνεια το καλοκαίρι.
Οι βαρομετρικές πιέσεις διαφέρουν σε ημιετήσια βάση. Το διοξείδιο του άνθρακα, που είναι το κύριο συστατικό της ατμόσφαιρας, παγώνει, καλύπτοντας εναλλάξ τους πόλους με στρώματα χιονιού και εξατμίζεται με τον ερχομό της άνοιξης. Η μέση πίεση στην επιφάνεια του Άρη είναι περίπου 7 millibars και κυμαίνεται από 10.8 millibars σε βαθιά σημεία μέχρι και 1 millibar στην κορυφή του βουνού Ολύμπου. Η μέση πίεση στη Γη είναι 1000 millibars. Παρά τη χαμηλή πίεση που επικρατεί, είναι αρκετή για την εμφάνιση ισχυρών ανέμων και δυνατών ανεμοθυελλών.
Άλλοι αξιόλογοι σχηματισμοί είναι η Θαρσίς (Tharsis), ένα μεγάλο εξόγκωμα στην επιφάνεια με μήκος 4 χλμ. και ύψος 10 χλμ., οι Valles Marineris, συστάδα φαραγγιών μήκους 4 χλμ. και βάθους 2-7 χλμ. και ο κρατήρας Hellas Planitia στο νότιο ημισφαίριο με διάμετρο 2 χλμ. και βάθος που ξεπερνά τα 6 χλμ. Η επιφάνεια του Άρη στο μεγαλύτερο μέρος της είναι παλαιά και γεμάτη κρατήρες αλλά υπάρχουν και νεώτεροι γεωλογικά σχηματισμοί κοιλάδων, λόφων κ.ο.κ.
Γνωρίζουμε ελάχιστα για το εσωτερικό του Άρη. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι έχει πυρήνα, ακτίνας 1.700 χλμ. περίπου, ένα πυκνό στρώμα μάγματος και λεπτό φλοιό. Ο φλοιός πιστεύεται ότι έχει πάχος 80 χλμ. στο νότιο και 35 χλμ. στο βόρειο ημισφαίριο. Η χαμηλή πυκνότητα του Άρη σε σχέση με άλλους βραχώδεις πλανήτες δείχνει ότι ο πυρήνας του μάλλον περιέχει και μεγάλη ποσότητα θείου εκτός από σίδηρο. Ο Άρης δεν παρουσιάζει τεκτονική δραστηριότητα στο παρόν. Χωρίς κίνηση πλακών οι θερμές περιοχές κάτω από το φλοιό μένουν σχετικά σταθερές.
Υπάρχουν τεράστια ηφαίστεια στην περιοχή Tharsis, αλλά καμία ένδειξη ηφαιστειακής δραστηριότητας. Τελευταία έχουν έρθει στο φως ενδείξεις για παλαιότερη τεκτονική δραστηριότητα νωρίς στην ιστορία του πλανήτη. Έχουν εντοπιστεί μεγάλης εμβέλειας αλλά όχι πολύ δυνατά μαγνητικά πεδία σε σημεία. Ο Άρης δεν έχει ενιαίο μαγνητικό πεδίο αλλά μερικοί υποθέτουν ότι είχε σε παλαιότερη εποχή.
Το πρώτο σκάφος που πλησίασε τον πλανήτη Άρη ήταν το αμερικανικό Mariner 4 (Ιούλιος 1965) που μετέδωσε 22 φωτογραφίες και τη βασική ατμοσφαιρική σύσταση του πλανήτη. Περισσότερα στοιχεία ανακαλύφθηκαν με τις υπόλοιπες αποστολές Mariner 6,7 και Mariner9 που φωτογράφησε από κοντά για πρώτη φορά τους δύο δορυφόρους του Άρη, τον Φόβο και τον Δείμο. Το πρώτο σκάφος που προσεδαφίστηκε ήταν το Viking 1 (Ιούλιος 1976) και κατόπιν το Viking 2 (Αύγουστος 1976). Ακολούθησαν τα σοβιετικά Phobos 1 και 2, που δεν κατάφεραν να προσγειωθούν στον ομώνυμο δορυφόρο.
Στον Άρη έχουν εντοπιστεί ίχνη χημικής δραστηριότητας αλλά όχι ζωντανοί μικροοργανισμοί, ούτε οργανική χημεία. Κάποιοι βιολόγοι ερευνητές πιστεύουν ότι ο Άρης αυτό-αποστειρώνεται και ότι ο συνδυασμός της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας με την ξηρασία του εδάφους και την όξινη φύση της χημείας του εδάφους αποτρέπουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών.
Οι δορυφόροι του
Ο Άρης έχει δύο δορυφόρους, τον Δείμο και τον Φόβο, τους οποίους ανακάλυψε ο αστρονόμος Έιζαρ Χολ το 1877. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι οι δύο δορυφόροι δεν είναι παρά μικροί αστεροειδείς γεμάτοι κρατήρες από τις συγκρούσεις τους με πολλούς άλλους μικρότερους.
Φόβος είναι ο μεγαλύτερος από τους δύο δορυφόρους. Η περιφορά του γύρω από τον πλανήτη διαρκεί περίπου 20 λεπτά. Είναι από τους μικρότερους δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος και το όνομά του το πήρε από τον Φόβο, γιο του Άρη και της Αφροδίτης κατά την ελληνική μυθολογία.
Ο Φόβος ανατέλλει από τη δύση, κινείται πολύ γρήγορα κατά μήκος του ουρανού, συνήθως δύο φορές την ημέρα, και δύει από την ανατολή.
Τα πετρώματά του είναι πλούσια σε άνθρακα και πιθανότατα αποτελούνται από ένα μίγμα πετρωμάτων και πάγου, που όμως δεν αντανακλούν παρά το 6% μόνο του ηλιακού φωτός που φτάνει στην επιφάνεια.
Ο Δείμος είναι μικρότερος από το Φόβο και συμπληρώνει την τροχιά του γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη σε 1,26 ημέρες. Το όνομά του το πήρε από το γιο του Άρη και της Αφροδίτης και σε αντίθεση με το Φόβο ακολουθεί μία διαδρομή στον αρειανό ουρανό παρόμοια με αυτή της Σελήνης στο γήινο ουρανό.
Η σύστασή του είναι παρόμοια με του Φόβου, δηλαδή αποτελείται από πετρώματα πλούσια σε άνθρακα και από πάγο. Είναι από τα πιο σκοτεινά σώματα του ηλιακού μας συστήματος, αφού αντανακλά μόνο το 7% του ηλιακού φωτός που φτάνει στην επιφάνειά του.
Η επιφάνειά του είναι διάσπαρτη με κρατήρες, αλλά πιο ομαλή από αυτή του Φόβου. Η ηλικία του, βάση των αριθμών και το μέγεθος των κρατήρων, υπολογίζεται ότι είναι 2 δισεκατομμύρια έτη.(focus) εἰκόνα
Ἀναπάντητα ἐρωτήματα, τουλάχιστον πρός τό παρόν. Κάποια στιγμή, στό ἀπώτερο μέλλον θά μάθουμε. Ὄχι ἐμεῖς. Ἡ ἀνθρωπότητης τῆς ἐποχῆς ἐκείνης!
