αέρινες σιωπές
τον Απρίλιο του 1996 δύο τουρκικά και δύο ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη ενεπλάκησαν σε μια παραβίαση-αναχαίτιση ρουτίνας. το κουμπί, όμως, ενός χειριστηρίου πατήθηκε δύο φορές..
Ο σμηναγός Θάνος Γρίβας είχε στο ενεργητικό του ήδη χίλιες διακόσιες ώρες πτήσης. Τις περισσότερες ώρες στα Mirage 2000. Στα "γαλλάκια", όπως τα λένε οι "παλιοί". Ήταν το "Νο 1" στο ζεύγος των Mirage που απογειώνονταν από την Τανάγρα, σχεδόν κάθε πρωί, για περιπολίες στο Αιγαίο ή -το συνηθέστερο- για αναχαιτίσεις Τούρκων εισβολέων. Εκείνο τον Απρίλιο του 1996, η Τουρκία είχε αυξήσει τις προκλήσεις. Πύκνωσε τις παραβιάσεις της στο Αιγαίο, αφού ο Μεσούτ Γιλμάζ, τότε πρωθυπουργός της χώρας, πίεζε για απευθείας συνομιλίες με την Αθήνα, ώστε να λυθούν "πακέτο" τα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία -κι αυτό το γνωρίζουν καλύτερα απ'' οποιονδήποτε οι πιλότοι των ελληνικών μαχητικών- πάντοτε χρησιμοποιεί την αεροπορική της ισχύ, για να ασκήσει εξωτερική πολιτική. Όταν στη μονάδα σήμανε το "scramble", το μόνο που ένοιαξε το σμηναγό ήταν ότι έπρεπε να απογειωθεί μέσα σε πέντε λεπτά, να βρεθεί στα 12.000 πόδια, μαζί με το "Νο 2" του σμήνους του, και να πάρει στον αέρα εντολές. Την ώρα που απογειωνόταν, φορτωμένος με δύο πυραύλους Magic, αέρος-αέρος ("πουλάκια" τούς λένε οι πιλότοι), ήξερε ότι μάλλον αυτή θα ήταν η τελευταία του τέτοια αποστολή. Σε λίγες μέρες θα εγκατέλειπε την Τανάγρα και τα Mirage και θα "ανηφόριζε" προς την Αγχίαλο, για να αναλάβει εκπαιδευτής στη σχολή Top Gun της Πολεμικής Αεροπορίας, στη Σχολή όπου οι νέοι Ίκαροι εκπαιδεύονται στις αναχαιτίσεις.
Η θεωρία
Η τεχνική της αναχαίτισης είναι καλά μελετημένη τόσο από τους Έλληνες όσο και από τους Τούρκους πιλότους. Τα τελευταία 29 χρόνια, κάθε μέρα (με εξαίρεση κάποιες θρησκευτικές γιορτές και των δύο χωρών και δύο μήνες το καλοκαίρι) ο ένας αναχαιτίζει τον άλλον, σε όλα τα μήκη και πλάτη του Αιγαίου. Ο σκοπός είναι ο ένας να "πιάσει την ουρά" του αντιπάλου του. Να βρεθεί πίσω του και να "κλειδώσει" το στόχο του, με τους πυραύλους να σημαδεύουν. Αν αυτές είναι πραγματικές συνθήκες εναέριας μάχης, ο στόχος δεν ξεφεύγει ποτέ. Η πυροδότηση των πυραύλων από τον πιλότο γίνεται από ένα κουμπί με δύο σκάλες. Η πρώτη είναι το φωτοπολυβόλο και είναι ακίνδυνη. Παίζει το ρόλο των εικονικών πυραύλων στις αναχαιτίσεις. Με το φωτοπολυβόλο ο πιλότος "πιστοποιεί" την αναχαίτιση του εχθρού φωτογραφίζοντάς τον. Τότε ο αντίπαλος είναι, θεωρητικά, νεκρός. Όσες οι φωτογραφίες από τα φωτοπολυβόλα, τόσες και οι αναχαιτίσεις, τόσοι και οι "καταρριφθέντες" αντίπαλοι. Η δεύτερη σκάλα του χειριστηρίου είναι η μοιραία. Αυτή που πυροδοτεί πραγματικά (και όχι εικονικά) τον πύραυλο. Οι πύραυλοι Magic έλκονται από τη θερμότητα, "κολλάνε" και ακολουθούν το πιο ζεστό σημείο, τους κινητήρες του αεροσκάφους. Δεν σκάνε αμέσως, αλλά μόλις βρουν το στόχο, εκτοξεύουν χιλιάδες μικρά θραύσματα, προκαλούν φωτιά, που πυροδοτεί την έκρηξη όλου του αεροσκάφους. Η περίπτωση αστοχίας είναι ανύπαρκτη.
Το κυνηγητό
Σε φουλ εμπλοκή, οι ταχύτητες είναι από μόνες τους αιτία λιποθυμίας για τον αμύητο. Όπως και τα χρώματα και οι εναλλαγές των τοπίων. Κάτι σαν ηλεκτρονικό παιχνίδι, μόνο που εδώ το game over δεν σημαίνει ότι θα ξαναπαίξεις αν έχεις ψιλά. Ο σμηναγός Θάνος Γρίβας είχε στην οθόνη του δύο τουρκικά F-16, που παραβίαζαν τον ελληνικό εναέριο χώρο, κάπου κοντά στη Σάμο: ένα μονοθέσιο και ένα διθέσιο εκπαιδευτικό. Στο μπροστινό κάθισμα του διθέσιου βρισκόταν ένας Τούρκος επισμηναγός, ο αρχηγός του σμήνους των τουρκικών μαχητικών, σε εκπαιδευτική πτήση μάχης στο Αιγαίο. Στο πίσω κάθισμα βρισκόταν ο εκπαιδευτής του. Οι Τούρκοι χειριστές άρχισαν να προκαλούν με επικίνδυνους ελιγμούς τα ελληνικά Mirage. Το παιχνίδι είχε φουντώσει για τα καλά. Κυνηγητό για τέσσερα αεροσκάφη στα 14.000 πόδια, με ταχύτητα 0, 9 mach (δηλαδή 500 μίλια την ώρα). Τα G εκτοξεύονται στα ύψη. Το αίμα ανεβαίνει στο κεφάλι, ο πιλότος τα βλέπει όλα μαύρα, οι ελιγμοί δυσκολεύουν. Ένα ξενύχτι την προηγούμενη μέρα είναι αρκετό για να μην μπορεί να λειτουργήσει ένας πιλότος. O σμηναγός Γρίβας απομόνωσε το διθέσιο και προσπαθούσε να το "κλείσει" στο στόχαστρό του. Ο Τούρκος προσπαθούσε να ξεφύγει ή και να κλείσει αυτός τον Έλληνα με τη σειρά του. Ένα περίεργο μπαλέτο στον ουρανό με ταχύτητες σε mach και τεχνικές. Ο Γρίβας ήταν έμπειρος, κέρδισε το παιχνίδι σε δευτερόλεπτα, "κλειδώνοντας" την ουρά του αντιπάλου. Σε κλάσματα πάτησε το κουμπί του φωτοπολυβόλου και "έγραψε" σε φωτογραφία τον αντίπαλο. Είχε νικήσει. Ξαφνικά, ο Τούρκος, παρά τα 8, 5 G, έκανε έναν απίστευτο ελιγμό. Ο Έλληνας σμηναγός πάτησε δύο φορές το κουμπί.. Ένας Magic λιγότερος Η προσγείωση ενός Mirage στην Τανάγρα, με έναν Magic λιγότερο, σε μια απλή αποστολή αναγνώρισης-αναχαίτισης, σημαίνει "κόκκινο" συναγερμό, πριν ακόμα οι τροχοί του μαχητικού ακουμπήσουν στο έδαφος. Όταν ο Γρίβας επέστρεψε και προσγειώθηκε, από το δεξί φτερό του έλειπε ένας πύραυλος. Την ίδια ώρα, στο γραφείο του αρχηγού ΓΕΑ στον τέταρτο όροφο του υπουργείου Αμύνης, ο αρχηγός ετοιμαζόταν να πάει σε μια κοινωνική εκδήλωση. Από το σύστημα ενδοεπικοινωνίας που τον συνδέει με όλες τις μάχιμες μονάδες, ακούστηκε μέσα από τα "στατικά" παράσιτα: "Κύριε αρχηγέ, λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι ο Γρίβας προσγειώθηκε και του λείπει ένα "πουλάκι"". Ήταν ο διοικητής της Τανάγρας, με πρόδηλη την αγωνία στη φωνή του. Σχεδόν ταυτόχρονα, ο αρχηγός Τακτικής Αεροπορίας στη Λάρισα ανακοίνωνε στον αρχηγό ΓΕΑ την πτώση ενός τουρκικού F-16, ενάμισι ναυτικό μίλι νοτιοανατολικά της Σάμου.
Ατύχημα..
Μόλις ο Magic έφτασε στους κινητήρες του τουρκικού αεροσκάφους, οι δύο πιλότοι ένιωσαν το τράνταγμα. Στα δευτερόλεπτα πριν το σκάφος πιάσει φωτιά, ο εκπαιδευτής πρόλαβε να τραβήξει το μοχλό εκτόξευσης του καθίσματός του, όχι όμως και ο εκπαιδευόμενος. Το συμβάν δηλώθηκε ως ατύχημα και από την Ελλάδα, αλλά και από την Τουρκία. Οι μηχανές με τους κλειστούς ελιγμούς και την ταχύτητα των 0, 9 mαch είχαν ταλαιπωρηθεί. Λογικά, κανείς δεν μπορεί, σε τέτοιες περιπτώσεις, να αποκλείσει την εκδοχή του ατυχήματος. Η μοναδική περίπτωση απόλυτης εξακρίβωσης των αιτίων πτώσης είναι να εξεταστούν τα συντρίμμια του αεροσκάφους. Το συγκεκριμένο, όμως, είχε καρφωθεί, μαζί με τον Τούρκο επισμηναγό, σε πολύ μεγάλο βάθος. Η τουρκική εφημερίδα "Σαμπάχ", δύο εβδομάδες μετά, άφηνε υπόνοιες ότι δεν ήταν ατύχημα. Μια καναδική εταιρεία προθυμοποιήθηκε να ανελκύσει το αεροσκάφος. Τελικά, η ανέλκυση δεν έγινε. Από όλες τις πλευρές ο φάκελος έκλεισε με την ένδειξη: ατύχημα. Μπορεί και να ήταν ίδια περίπτωση ατυχήματος με τη συντριβή του Mirage F-1 του Νίκου Σαλμά, κοντά στον Αγιο Ευστράτιο; Και τότε ο αντίστοιχος φάκελος έκλεισε με την ίδια ένδειξη. Δύο μέρες μετά, ο Τούρκος πιλότος που επέζησε, ευχαρίστησε από τηλεοράσεως τους κατοίκους του νησιού που τον έσωσαν και τον περιέθαλψαν. Ένα ελληνικό C-130 τον μετέφερε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Σμύρνης.
alito team
