Θεωρείται εξαιρετικά πιθανό οι Βίκινγκς να χρησιμοποιούσαν τηλεσκόπια εκατοντάδες χρόνια πριν οι Ολλανδοί κατασκευαστές φακών «ανακάλυψουν» τη συσκευή στα τέλη του 16ου αιώνα μ.Χ.Αυτή η εκπληκτική πιθανότητα προέκυψε από την έρευνα φακών που βρέθηκαν σε τοποθεσία του νησιού Gotland στην Βαλτική θάλασσα.
Αρχικά θεωρήθηκαν απλά διακοσμητικά στοιχεία (κι αυτοί;).
«Φαίνεται ότι οι ελλειπτικοί φακοί ανακαλύφθηκαν πολύ νωρίτερα από όσο νομίζουμε και αυτή η γνώση χάθηκε» είπε ο Dr. Olaf Shcmidt του Πανεπιστημίου Aalen στην Γερμανία.
Ο Dr. Karl-Heinz Wilms πρωτοάκουσε για τους, αποκαλούμενος τώρα, φακούς Visby, το 1990 όταν έψαχνε για εκθέματα στο μουσείο του Μονάχου.
Ο δόκτωρ βρήκε μια φωτογραφία του φακού σε ένα βιβλίο και αποφάσισε να εξετάσει το πρωτότυπο.
Παρόλα αυτά μόνο το 1997 πήγαν τρεις επιστήμονες στο Gotland για να κοιτάξουν από κοντά αυτούς τους 10 φακούς που βρίσκονταν κλειδωμένοι σε αποθήκη τοπικού μουσείου.
Ο Dr. Olaf Schmidt είπε στο BBC: «Ήμουν ενθουσιασμένος φυσικά.
Η στίλβωση μερικών φακών ήταν εξαίρετη.
Η οπτική ποιότητα ήταν πολύ καλή».
Η μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν οι φακοί ελέγχθηκαν προσεκτικά από την επιστημονική ομάδα.
Οι φακοί πέρασαν με επιτυχία μια σειρά από τεστ τόσο καλά όσο και πολλά σύγχρονα οπτικά.
Φτιαγμένοι από ορεία κρύσταλλο οι φακοί έχουν ακριβές σχήμα που προδίδει προχωρημένο και ικανό τεχνίτη.
Τα καλύτερα δείγματα έχουν διάμετρο 50 χιλιοστών και 30 χιλιοστά πάχος στο κέντρο τους.
«Η επιφάνεια μερικών έχει σχεδόν τέλειο ελλειπτικό σχήμα» λέει ο Dr. Schmidt.
«Προφανώς κασκευαστήκαν με περιστροφική κατεργασία σε τόρνο».
Οι φακοί έχουν μια κατασκευή που τους κάνει θαυμάσιους μεγεθυντές.
«Μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν σαν μεγεθυντές, για την χρήση λεπτών σκαλισμάτων, ή μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για το άναμμα φωτιάς ή την καυτηρίαση πληγών».
Αυτό όμως που ενθουσιάζει τους ερευνητές είναι ότι η εξαιρετική κατασκευή των φακών εγείρει την πιθανότητα να χρησιμοποιήθηκαν για κατασκευή τηλεσκοπίου, 500 χρόνια πριν οι πρώτες δειλές απόπειρες κατασκευής τηλεσκοπίων υλοποιηθούν στην Ευρώπη στα τέλη του 16ου αιώνα.
Οι κρύσταλλοι του Gotland αποδεικνύουν ότι ειδικευμένες τεχνικές κατασκευής φακών χρησιμοποιούντο από τεχνίτες εδώ και 1000 χρόνια τουλάχιστον.
Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι προφανές ότι οι τεχνίτες σε αυτή την περίπτωση γνώριζαν περισσότερα για την διάθλαση του φωτός από τους επιστήμονες της εποχής.
Πιθανόν να μάθανε από τα λάθη τους καθώς οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα μαθηματικά που χρειάστηκαν για να υπολογιστεί η βελτίωση ενός φακού δεν ήταν διαθέσιμα παρά μετά από εκατοντάδες χρόνια.
Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η γνώση αυτή ήταν στην κατοχή λίγων ίσως και μόνο ενός, τεχνίτη.
Αλλά ίσως οι Βίκινγκς δεν κατασκεύασαν μόνοι τους φακούς!
«Υπάρχουν υπόνοιες ότι οι φακοί κατασκευάστηκαν στην αρχαία αυτοκρατορία του Βυζαντίου ή σε περιοχή της ανατολικής Ευρώπης» λέει ο Dr. Schmidt.
Μερικοί από τους φακούς εκτίθενται στο ιστορικό μουσείο του Visby και μερικοί στο Εθνικό Σουηδικό μουσείο στην Στοκχόλμη.
Μερικοί πρέπει να έχουν χαθεί περνώντας σε ιδιωτικές συλλογές.
